Inleiding
Global Postural Re-education (www.kine-pro.fr ) zag het licht in 1980, toen het boek “Le Champs Clos – Bases de lawww.kine-pro.fr ” van de Franse kinesitherapeut Philippe Souchard werd uitgebracht.
“De basistheorie van RPG stoelt op deze gedachte:
De statische functie is even belangrijk als de dynamische functie!
Ze is niet meer, niet minder, maar net even belangrijk en hangt af van een specifieke fysiologie, van specifieke spieren, van een specifiek zenuwstelsel."
Philippe Souchard
Bij die basisgedachte voegen zich vervolgens drie essentiële principes:
Totaliteit – Oorzakelijkheid – Eigenheid
DE STATISCHE FUNCTIE
Wat is het precies?
Het eerste essentiële element van de methode bestaat eruit het belang van de zogenoemde “statische” functie van het spierstelsel te benadrukken. De “dynamische” functie van de spieren is immers al uitgebreid bestudeerd, waardoor we de gewoonte hebben aangenomen de spieren als ‘een motor voor bewegingen’ te beschouwen. Dat spreken we niet tegen. Maar de spieren maken ook een “statische” functie mogelijk en die is zeker even belangrijk.
Dankzij het spierstelsel kan het lichaam zich in een bepaalde positie X of Y handhaven, zittend of rechtop, het hoofd dat recht op de schouders staat, de handen op het stuur of op een toetsenbord, … Het spierstelsel verricht zo dus “statisch” werk, of eerder een “evenwichtscontrole” van het lichaam in de ruimte en tegen de zwaartekracht in.
De halfdoorn- en de scholspier zijn twee voorbeelden van spieren die belangrijk zijn voor de statische functie.
De pathofysiologie die uit die statische functie voortvloeit, is de spiercontractuur.
Via de studie van de “statische” functie kunnen we een beter inzicht krijgen in de aandoeningen van het neuromusculaire systeem, die achter die functie schuilt. De spier die instaat voor de statische functie is onafgebroken samengetrokken en heeft voortdurend de neiging zich in een steeds kortere houding vast te zetten. Zo treedt er stijfheid op en op termijn trekt de spier tot in de diepte van zijn structuur samen: het aantal sarcomeren (het samentrekbare deel van de spier) neemt in de lengte van de spier af.
Door hun statische functie hebben de spieren rond de wervelkolom onophoudelijk de neiging om korter te worden. De plaats waar die stijfheid optreedt, kan van persoon tot persoon verschillen.
Wat zijn de gevolgen?
Die inkrimping van de spier heeft een vervorming van de morfologie, een verhoogde druk op de gewrichten en een wijziging van de gewrichtsas tot gevolg. Aangezien de statische en de dynamische functie van het spierstelsel nauw met elkaar verbonden zijn, leidt een wijziging van de statische functie onvermijdelijk tot een beschadiging van de dynamische functie. Eens de spier is samengetrokken, gaat ze de bewegingen afremmen en ligt ze aan de oorsprong amplitude- en krachtverlies.
Die samentrekking ligt dus aan de basis van pijn, ontstekingen, een verlies aan gewrichtsamplitude, artrose, peesontstekingen en spierscheuringen.
Een RPG-behandeling heeft altijd tot doel om de spieren, die door hun statische functie zijn samengetrokken, weer te verlengen.
TOTALITEIT
Het is dus strikt noodzakelijk om bij het uitrekken rekening te houden met de totaliteit!
Wanneer een samengetrokken spier moet worden uitgerekt, gaat die altijd aan de druk proberen te ontsnappen en zal ze proberen dat uitrekken te compenseren.
Door een gewricht te corrigeren, plaatsen we de spier zo in een uitrekpositie, wat gevolgen heeft voor de belendende gewrichten.
Ons spier- en skeletstelsel bestaat immers uit “ketens voor neuromusculaire coördinatie”. De spieren zijn niet meer dan elementen van die ketens en gaan de druk aan boven- en onderliggende elementen doorgeven.
Om te vermijden dat de druk zich overzet en om de spieren doeltreffend uit te rekken, moeten we voor een totale en progressieve druk zorgen. Door die compensaties telkens wanneer ze opduiken, te corrigeren, kunnen we ervoor zorgen dat de druk globaal en goed wordt verdeeld.
De druk op de stijve kuitspieren zet zich over op de hamstrings, die het bekken naar achter toe laten overhellen. Het bekken dient als hijsblok en de druk veroorzaakt een bochel.
OORZAKELIJKHEID
Bij een spiercontractuur, letsel of pijn, herorganiseert het hele lichaam zich om een nieuw evenwicht te vinden en te kunnen blijven functioneren. Het lichaam compenseert dus en dat is maar goed ook! Anders zouden we immers bij het kleinste letsel stilvallen. Om ons de mogelijkheid te geven onze activiteiten verder zetten, past ons lichaam zich dus voortdurend aan. En het doet dit zonder ons zelfs maar te waarschuwen voor de kleine samentrekkingen die optreden telkens we een (klein) letsel oplopen, repetitieve bewegingen uitvoeren, bepaalde houdingen lang aanhouden, enz… Tot het te laat is en de pijn de kop opsteekt! Wanneer het een pathologie wordt, betekent dit dat het lichaam niet langer genoeg kan compenseren.
Zo kan de pathologie zich soms met vertraging of op een andere plaats voordoen, en een oorzaak hebben waar de patiënt zich misschien niet eens van bewust is.
In dat geval is het van het grootste belang dat we het symptoom niet geïsoleerd gaan behandelen, maar dat we het lichaam in zijn totaliteit gaan bekijken en de oorzaak van het symptoom gaan achterhalen.
Bij de RPG-behandeling zal die totale aanpak het mogelijk maken om de spiercontracturen te corrigeren die tot het symptoom hebben geleid en om er zo de oorzaak van te ontdekken.
EIGENHEID
Er bestaan schema’s met de belangrijkste neuromusculaire verbindingen. Vroeger hadden we het over “spierketens“, vandaag noemen we dit het “Geïntegreerd Systeem voor Neuromusculaire Coördinatie” (of SICoNeM). Maar elk individu compenseert verschillend en past zich op een andere manier aan eventuele spiersamencontracturen aan. Bij de behandeling is het dan ook heel belangrijk dat we rekening houden met de eigenheid van de pathologie.
“Geen twee mensen zijn gelijk en dus zijn ook geen twee pathologieën gelijk. En het is de bedoeling dat we de zieken behandelen en niet hun aandoeningen.”
Philippe Souchard
a. Belangrijkste SICoNeM achteraan voor een rechtstaande statische functie.
b. Belangrijkste SICoNeM vooraan voor een afhangende statische functie.